Coincidentia oppositorum - the myth of androgyne in three views. Tales of the "perfect man" by Tokarczuk, Sieniewicz and Gedroyć.

Mit androgyne, którego XXI wieczne realizacje są tematem niniejszej pracy, jest silnie zakorzeniony w kulturze europejskiej od czasów starożytności. Tematyka androgyne jest także stałym wątkiem dzieł literackich. Polemizując ze zdaniem Mircea Eliadego, który twierdzi, że dekadentyzm wypaczył ów mit zawężając go jedynie do pojęcia hermafrodytyzmu, starałam się pokazać, jak funkcjonuje on w polskiej prozie najnowszej, jak twórczo może być wciąż przetwarzany. Za przykład posłużyły mi, poza kontekstem lektur modernistycznych, trzy utwory powieściowe powstałe na przestrzeni ostatnich piętnastu lat. Pierwszym chronologicznie i najciekawszym w perspektywie mitu androgyne dziełem jest Dom dzienny, dom nocny Olgi Tokarczuk. W taki sposób ujętą problematykę przeciwstawionych płci można zaobserwować tam na trzech poziomach. Historia Kummernis, gdzie zjednoczenie płci oznacza deifikację bohaterki, biografię kronikarza tej historii Paschalisa, którego tęsknota za pierwiastkiem kobiecym realizuje się głównie w jego homoseksualizmie oraz odrębna narracja o Agni, indyjskim odpowiedniku platońskiego androgyna, który w powieści pełni funkcję animusa i animy w podświadomych tęsknotach rozpadającego się małżeństwa.Mariusz Sieniewicz w swojej fantastycznej Rebelii kolejno kompromituje trzy możliwe realizacje połączenia płci – idealną miłość, hermafrodytyzm i boską bezpłciowość utożsamianego ze Zbawicielem niemowlęcia. Autor zdaje się twierdzić, że androgynia jest platońską bajką, której nie należy uważać za utopijny cel ludzkości. Podobnie Przygody K Krzysztofa Gedroycia, choć nie nawiązują bezpośrednio do mitu androgyne, można czytać jako zaprzeczenie marzeń o innej niż jednopłciowa pełni człowieka w wymiarze ziemskim. Tytułowy bohater ”posiadający brak płci” zostaje w języku narracji uprzedmiotowiony, a podstawowe cechy ludzkie zostają mu odebrane. Obraz androgyna wyłaniający się z trzech analizowanych przeze mnie powieści pozbawia współczesnego czytelnika złudzeń wobec marzeń o fizycznej, jednostkowej pełni, wpisując się w ponowoczesny nurt dekonstrukcji fundamentalnych dla kultury europejskiej mitów. Różnorodność wariacji w jakich ów mit funkcjonuje przekłada się na sugestywność powyższej tezy.The myth of androgyny, which XXI century realizations are the subject of this work, is deeply ingrained in European culture since the ancient times. Androgyny is also a regular topic in literature. In my work, I was trying to dispute with Mircea Eliade, who claims, that the myth had changed since the decadence times and that now it is commonly mistaken with hermaphroditism. Also I was trying to prove how current and creative it still is in polish literature. To show it I used, besides the modernist literature, three books of polish authors, which were released in the last fifteen years. The first one, and in my opinion, the most interesting one, is the book Dom dzienny, dom nocny by Olga Tokarczuk. The androgyny is shown there on three levels. The history of Kummernis, who gets deificated after the unification of sexes, the story about her biographer – Paschalis, who can only realize his longing for feminine site in homosexual intercourse, and, finally, the case of Agni – the androgynical Indian god, who is the anima and animus for the bored marriage.Mariusz Sieniewicz in his fantastic book Rebelia is making fun of three possible realizations of gender unification – the perfect love, the hermaphroditism and insipid objects. Author is trying to say, that androgyny is just a collective human dream. In Przygody K by Krzysztof Gedroyć it looks almost the same – the union between two sexes is impossible. The main character of the book is “sexless” and it is treated like a subject.All of the above examples tells us the same – there is no such thing as androgyny possible in our culture in this times and the union between sexes is just a dream. The variety of the examples is just confirming it